Бурхан бас авилгач

Авилга гэдэг үг бидэнд аав ээж гэх шиг эгээ л танил дотно болж. Монгол орныг бараг залгичихаад байгаа авилга гэгч энэ “рах” хүнд сурталд нь хахаж цацан, зогсоо номхон ноомой бидэн рүү мөнгө гэгч дээрэлхүү “зулзага”-аа турхиран, тавлаж байна гэвэл та надтай санал нэгдэх үү? Үгүй гэж лав хэлэхгүй байх. Тэр айхтар “мангас”-ын тухай олон жилийн өмнөөс дуулдаж байгаа ч сүүлийн хэдэн жил бүр чих дөжирч, тархи задартал донгодож байна. Дуудах тусам дуурсдаг алдар аятай өнөөх гайхал чинь ичиж эмээхээ бүр мэдэхээ болилоо. Үнэндээ авилгачид нүдэн дээр “бөөс алдаг” болж. Тэгээд болоогүй тэдний ар өврөөрөө авч өгөлцдөг мөнгө толгойд битгий хэл тооны машинд багтахгүй болох нь. Монгол улс компани болж, Монголын төр казино болж Монгол хүмүүс туйлдаж гүйцлээ. Энэ арай хэтэрнэ ээ.

“Эхээс мэндлэх цагаас эхлээд л авилга! Аятайхан эмнэлэгт гайгүй сайн эмчийн гар дээр мэндлэх гэж авилга. Гарсан хойноо өрхийн эмч, сувилагчийн хэмжээнд авилга. Цэцэрлэг, сургуулийн авилга. Их дээд сургууль, гадаад дотоодын авилга. Ажилд орох, албан тушаал дэвших авилга. Сайн явах сайшаал үнэмлэх, одон медалийн авилга. Амралт сувилалын, групп, тэтгэвэрийн авилга. За тэгээд нүд аньж бурхны оронд залрахад аятайхан газарт ясаа тавих эцсийн авилга гээд… эхээс төрөөд энэ дэлхийгээс буцсан хойноо ч авилга авч өгсөөр явах нь ердийн хэрэг болов” гэсэн нэгэн сэтгүүлчийн үг инээдтэй хэдий ч яах аргагүй энэ нийгмийн үнэн дүр төрх болоод байна. Уг нь бол авилга гэдэг төрийн хэрэг гэж нигилист Баабар номлосон. Миний ойлгож байгаагаар нэг ийм юм уу даа. Цэрмаа гуайн даралт ихсээд шинжилгээ хийлгэхийн тулд эмчид өгч байгаа набор бол хахууль. Харин Тайпей хотын даргын бэлэглэсэн Герман улсад үйлдвэрлэдэг “Вольксваген”-ий 10 машиныг зам зуур нь гувчуулан аваад эмнэлэгүүдэд тус бүрийг нь 11 сая төгрөгөөр шахсан гэж Авилгатай тэмцэх газарт шалгагдаад байгаа УИХ-ын гишүүн Л.Гүндалайн хэрэг бол авилга. Ялгаа нь их энгийн. Хээл хахууль бол нүдэн дээр цэцэглэдэг бизнес, ард түмний амьдралд өдөр тутам тулгардаг чөдөр тушаа, талхны мөнгөнөөс маань хумсалж байгаа хэрэг. Харамсалтай нь манай нийгэмд амьдарч байгаа хэн гуай ч байсан хөлд нь чирэгдэнэ. Өөрөөр хэлбэл алхам тутамд хумслагчидтай таардаг учир үр хүүхэдээ өдөр бүр өлсгөх хэрэг гардаг. Тэгвэл тэр авилга өнө холын амьдралын минь дайсан. Ирээдүйд бидний болох байсан зүйлийг хэлэлгүйгээр мэрдэг байсан бол одоо үйлдэл дээр нь барьчихаад байхад уут шуудайгаар нь үүрээд гүйдэг болж. Тэр бүр дийлдэхээ байлаа.

Уг нь манай улс авилгын эсрэг хуулиа баталж, авилгачидтай хариуцлага тооцох эрх бүхий төрийн институттай болон их ухаарлын замд орсон юм сан. Даанч энэ авилга чинь яаж ч дарамтлах гээд дарагдахгүй дархан цолоо олсон дайсан юм байна.

Улс орнуудын авилгын түвшинг тодорхойлдог Транспаренси интернэшнл олон улсын байгууллагаас гаргасан энэ жилийн судалгаагаар Монгол улс 163 орноос 99-т оржээ. Өмнөх жилээсээ даруй 14 байраар ухарсан байгаа нь сүүлийн нэг жилд авилга авч өгөх хэрэгцээ эрс нэмэгдсэнийг харуулж байна. Энэ нь мэдээж далд байсан луйврын авилга өнөөдөр улайм цайм улс орныг цөлмөж, ард түмнээсээ тэрбум тэрбумаар нь дээрэмдээд баатарлаг нь аргагүй ялаа хүлээх болсон шинэ цагийн “шилийн сайн эрчүүдийн” буян биз. Дээрээс нь Монгол улсын өмнө тулгамдсан 10 гол бэрхшээлийн хоёрт авлига гуай морилож. Тийм дээ авилгаас өөр улс орныг туйлдуулж, ард түмнийг үнэгүйдүүлж, төрийг хүчгүйдүүлж, нийгмийн шударга ёсыг алдагдуулж чадах зүйл үгүй. Энэ “рах”-ын амнаас эх орноо аврахгүй бол үүрд ингээд харанхуйгаараа үлдэх нь. Судалгаанаас үзэхэд Монголчууд авилга өгөх шаардлага гарвал 10 орчим хувь нь хэвлэл мэдээллийнхэнд мэдээлж 15 хувь нь хуулийн байгууллагад хандах аж. Харин үлдсэн хэсэг нь мөнгө байвал өгөхөөс татгалзахгүй юм байх. Тэгвэл хэний гарыг байнга хүндрүүлэх шаардлага гардаг вэ гэсэн асуултын жагсаалтыг өнөөх талхны хулгайчид болох багш, эмч, төрийн албан хаагчид, цагдаа нар тэргүүлсэн байна. Инээдтэй юм бид ер нь баян юм шиг ээ. Үнэгүй хүртэх үйлчилгээгээ худалдаж авч л байдаг. Одоо ч тэгээд хоосон баярлалаа хог дээр гарч дээ зайлуул. Хамгийн харамсалтай нь сүүлийн нэг жилд авилгыг тодорхой хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөх хандлага нийгэмд ажиглагдах болж. Ингэж үзэж байгаа хүмүүсийн дийлэнх нь мэдээж бололцооны орлоготой хүмүүс. Аргагүй дээ авлига хэнд ашигтай нь тодорхой. Энэ “рах”-д таагүй хандаж буй бага дунд орлоготой иргэд авилга өгөх мөнгө, авах албан тушаал хоёрын аль аль нь үгүй. Хичнээн том албан тушаалтан байх тусам тэр илүү ичгүүр сонжуургүй хулгайлдаг, дээрэмддэг. Зуун жил амьдрахгүй юм байж мянган жил амьдрах юм шиг ядарсан иргэдийн тогоондохийг хүртэл цөлмөж улайран хулгайлхын учрыг та мэдэх үү. Би ч гэсэн мэдэхгүй л дээ. Уг нь бол улсын тэргүүний авилгачдад насаараа Bewerly hills-д тарвалзаж, Las vegas-т казинодож, орой нь хувийн онгоцоороо Тайланд нисэж хамгийн үнэтэй биеэ үнэлэгчидтэй жаргаад ч барахгүй үр хүүхэддээ үлдээгээд үхэх юмтай л баймаар. Тэгээд яагаад улам доройтож буй ядуу Монголчуудын байгаа бүхнийг сороод байдаг юм бол? Магадгүй энэ авлигачдын дон байх. Ихэнх эмэгтэйчүүд дэлгүүр хэсэх донтой. Яг юм худалдаж авч байх үедээ “дур тавьж” байгаа юм шиг мэдрэмж төрдөг юм гэнэ билээ. Тэгвэл олигархиуд мөнгөний донтой. Авилга авч байх үедээ тийм таашаал авдаг байх. Үнэндээ эрүүл ухаанаар бодоод бодоод ойлгохгүй юм. Үүнээс өөр тэнэг гэхдээ бас хамгийн боломжит хувилбар надад лав алга.

“Зарим нь яаж амьдарч байхад зарим яаж амьдраад байнаа” гэдэг шиг л энэ бол дэндүү шударга бус зүйл. Магадгүй бурхан бас авилга авсан байх. Тэгээд л бурхан зоосны нүхээр хараад оршуулгын газар, хогийн цэг, харийн нутаг, уулын энгэрт байгаа ядарсан Монголчуудыг маань харж үзэхгүй байна уу даа. Тэгвэл түүнийг ч бас цээрлүүлмээр. Ц.Нямдоржийн тодорхойлсноор “цус үнэртдэг” гэгддэг М.Энхсайханы сүржин афоризмийг уриагаа болгомоор байна. Авлигачдыг цээрлүүлье!!!

6 Сэтгэгдэл:

Unknown said...
This comment has been removed by the author.
Anonymous said...

Zuruud bologchindoo bayarlalaa yag tarhi sergeej negiig bodogduulahaar bichijee. Tsaashdaa ch mon adil Zuruud heveerei bgaarai

Unknown said...

Two Thumbs up

Anonymous said...

Ихэнх эмэгтэйчүүд дэлгүүр хэсэх донтой. Яг юм худалдаж авч байх үедээ “дур тавьж” байгаа юм шиг мэдрэмж төрдөг юм гэнэ билээ. BI L LAV TEGDEGGUI SHUU . ETSEST NI AVILGACHIDIIG TSEERLUULIE!!! GOOD JOB MAN~~

Anonymous said...

Àâèëãà ãýäýã ç¿éë õýçýý àðèëàõ âý ãýâýë ìèíèé áîäëîîð ¯ÍÝ ÒªËÁªÐÃ¯É þì ãýæ áàéõã¿é áîëñîí öàãò àðèëíà. Çîãñâîë çîîñ, õºäºëáºë õºëñ ãýäýã áîë õàìãèéí ¯ÍÝÍ ôèëîñîôè. Á¿õ ç¿éëèéã áîäèòîéãîîð ¿íýëäýã òýð íü á¿ãäýä õ¿ëýýí çºâøººðºãääºã áîëñîí öàãò ë ÀÂÈËÃÀË àðèëíà.

Anonymous said...

Àâèëãàë öýöýãëýõ õºðñèéã àðèëãàâàë àðèëíà. Ìîíãîë÷óóä ¿íýã¿é þìàíä íóãàñã¿é ë äýý. Àâèëãàë öýöýãëýõ õºðñèéã öýâýðëýõ ýñýõ íü óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãîîñ øàëòãààëíà. Òýðíýýñ ÕÀÀÍ øàëäàí áàéíà ãýæ 1000 ÿðèñàí ÷ àâèëãàë àðèëàõã¿é.

Дагах